6 lange termijn effecten ADHD-medicatie op kinderen

Inleiding

Als je kind ADHD symptomen heeft, is het voor ouders vaak moeilijke om te weten hoe ze hun kind het beste kunnen helpen. Medicatie en therapie worden vaak als beste opties gepresenteerd. Toch vinden veel ouders het een grote stap: het geven van zware medicatie aan een jong kind is niet niks. Het is dus altijd goed om je in te lezen in de voor- en nadelen. Het langdurig gebruik van ADHD medicatie zoals Ritalin/ dexamfetamine/ Tentin bij kinderen met ADHD heeft namelijk wel consequenties. Wat zijn precies de lange termijn effecten van ADHD-medicatie bij kinderen? Hoewel deze medicatie effectief kan zijn in het beheersen van ADHD-symptomen zoals hyperactiviteit en aandachtsproblemen, zijn er zorgen over de mogelijke lange termijn effecten op de hersenen gezondheid van kinderen. Ik onderzoek een aantal van  de beschikbare wetenschappelijke inzichten. Hierin worden zowel de positieve als de mogelijke negatieve gevolgen belicht.

1. Effecten op dopamine en hersenontwikkeling

Dexamfetamine werkt door de niveaus van dopamine en noradrenaline in de hersenen te verhogen, wat leidt tot verbeterde focus en impulscontrole. Bij langdurig gebruik zijn er echter risico's verbonden aan de werking van dopamine.

• Dopamine-afhankelijkheid: Wanneer de hersenen gewend raken aan een constant verhoogde dopamineproductie door medicatie, kan de natuurlijke aanmaak van dopamine verminderen. Dit kan ertoe leiden dat kinderen zonder het medicijn moeite hebben om dezelfde mate van motivatie en focus te bereiken. Dit is een lange termijn effect van ADHD-medicatie bij kinderen op de hersenontwikkeling.
• Risico op verslaving: Hoewel dexamfetamine therapeutisch wordt gebruikt, kan langdurig gebruik het beloningssysteem van de hersenen zodanig beïnvloeden dat er een verhoogde aanleg voor verslavingsgedrag ontstaat. Helemaal bij kinderen met een genetische aanleg.
  Bron: Volkow & Swanson (2003), "Variables that affect the clinical use and abuse of methylphenidate in the treatment of ADHD".

2. Veranderingen in hersenstructuur

Onderzoek suggereert dat stimulerende middelen zoals dexamfetamine de hersenstructuur op verschillende manieren kunnen beïnvloeden.

• Verkleining van de grijze stof: Langdurig gebruik van dexamfetamine kan leiden tot veranderingen in de hoeveelheid grijze stof in de hersenen, met name in de prefrontale cortex. Dit hersengebied is essentieel voor besluitvorming, impulscontrole en sociaal gedrag.
• Normalisatie van hersenontwikkeling: Positief is dat andere onderzoeken aantonen dat kinderen met ADHD die medicatie gebruiken soms een normalisatie ervaren in de ontwikkeling van bepaalde hersengebieden, met name die betrokken zijn bij aandacht en executieve functies.
  Bronnen: Shaw et al. (2006), "Longitudinal mapping of cortical thickness and clinical outcome in children and adolescents with ADHD"; Spencer et al. (2013), "Effects of Psychostimulants on Brain Structure and Function in ADHD".

3. Cognitieve effecten

Dexamfetamine heeft zowel korte- als langetermijneffecten op cognitieve functies, zoals concentratie en geheugen.

• Verbeterde aandacht en concentratie: Een belangrijk voordeel van dexamfetamine is de langdurige verbetering van aandachts- en concentratievermogen bij kinderen met ADHD. Dit kan positief bijdragen aan hun academische prestaties en dagelijkse functioneren.
• Mogelijke geheugenproblemen: Een lange termijn effect van ADHD-medicatie bij  kinderen zijn dat ze problemen krijgen met hun kortetermijn- of werkgeheugen. Dit zie je vooral bij hogere doseringen. Dit kan van invloed zijn op hun leervermogen en dagelijkse taken.
  Bronnen: Faraone et al. (2006), "The age-dependent decline of ADHD"; Biederman et al. (2008), "Long-term safety and effectiveness of mixed amphetamine salts in ADHD treatment".

4. Emotionele en psychische effecten

Het gebruik van dexamfetamine kan ook gevolgen hebben voor de emotionele en psychologische gezondheid van kinderen.

• Angst en depressie: Sommige kinderen ervaren lange termijn effecten van ADHD-medicatie in de vorm van het ontwikkelen van angststoornissen of depressieve klachten. De gevoeligheid hiervoor verschilt echter sterk per individu.
• Prikkelbaarheid en stemmingswisselingen: Een ander potentieel risico is dat kinderen stemmingswisselingen, prikkelbaarheid en moeilijkheden met het reguleren van hun emoties ervaren. Deze effecten kunnen variëren op basis van dosering en duur van het gebruik.
  Bronnen: Biederman et al. (2009), "Long-term outcomes in females with ADHD"; Wigal et al. (2012), "Safety and tolerability of amphetamine in children with ADHD".

5. Effecten op slaap

Slaapproblemen zijn een bekend neveneffect van dexamfetamine en kunnen op de lange termijn aanzienlijke gevolgen hebben.

• Chronisch slaaptekort: Door de stimulerende werking van dexamfetamine kan het voor sommige kinderen moeilijk zijn om goed te slapen, wat kan leiden tot chronisch slaapgebrek. Aangezien slaap cruciaal is voor de hersenontwikkeling, kan dit negatieve effecten hebben op de groei en het herstel van hersencellen.
• Verstoorde circadiaanse ritmes: Langdurige slaapproblemen kunnen ook leiden tot verstoringen in het natuurlijke slaap-waakritme, wat zowel de fysieke als cognitieve gezondheid van kinderen kan beïnvloeden.
  Bronnen: Owens (2005), "The ADHD and sleep conundrum"; Corkum et al. (2011), "Sleep problems in children with ADHD".

6. Effecten op groei en ontwikkeling

Hoewel de primaire focus ligt op de hersenen, kan langdurig gebruik van dexamfetamine ook gevolgen hebben voor de lichamelijke groei van kinderen.

Belemmerde groei: Uit sommige onderzoeken blijkt dat kinderen die langdurig dexamfetamine gebruiken een lagere groei in lengte en gewicht kunnen vertonen in vergelijking met hun leeftijdsgenoten. Dit kan te maken hebben met verminderde eetlust en veranderingen in de stofwisseling door het medicijn.

Alternatieven

ADHD is synoniem geworden met medicatie. Ik heb een leraar horen zeggen: Ik heb nog nooit een kind in de klas gehad die adhd had en geen medicatie kreeg. Mocht je open staan voor de optie dat er wellicht vergelijkbare of betere alternatieven bestaan dan medicatie, dan kun je de academische werkplaats www.drukendwars.nl volgen. Zij zijn verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen en zetten zich in voor het voor demedicaliseren van druk en dwars gedrag. Zij doen onderzoek naar de beste manieren waarop kinderen met ADHD geholpen kunnen worden, zonder medicatie. Ook zien zij dat tot in de hoogste lagen verkeerde voorlichting gegeven wordt over ADHD door organisaties die expert behoren te zijn in ADHD. Vaak heersen zelfs hier verkeerde aannames over ADHD die weer worden doorgegeven aan ouders. Uit een meta analyse blijkt bijvoorbeeld dat heel veel ADHD'ers geen dopaminetekort hebben, om maar een voorbeeld te noemen. Of dat het een erfelijke aandoening zou zijn.

De Amerikaanse Dr. Roseann Capanna-Hodge is een expert op het gebied van geintegreerde geestelijke gezondheidzorg van kinderen en oprichter van het Global Institute of Children’s Mental Health. Op haar youtube kanaal deelt ze veel mogelijke alternatieven.

Conclusie

Het langdurig gebruik van dexamfetamine bij kinderen met ADHD biedt zowel voordelen als potentiële risico’s. Het kan helpen bij het verbeteren van aandacht, concentratie en impulscontrole, wat hun dagelijks functioneren aanzienlijk verbetert. Toch zijn er zorgen over de mogelijke negatieve effecten op dopamineproductie, hersenstructuur, emotionele gezondheid en slaap, evenals op de fysieke groei.

Ouders en zorgverleners dienen daarom zorgvuldig te overwegen of de voordelen van medicatie opwegen tegen de mogelijke risico's, en moeten samen met artsen regelmatig de effecten evalueren. Het is belangrijk om kinderen die dexamfetamine gebruiken goed te begeleiden en periodiek hun fysieke en psychische gezondheid te monitoren. Dit zijn de belangrijkste aandachtspunten bij de lange termijn effecten van ADHD-medicatie op kinderen.