Huilen kan opluchten. Denk aan een huilbui die je hebt gehad in een veilige omgeving, in de buurt van iemand die je vertrouwd en lief hebt. Het kan heel opluchtend werken. Onderzoek toont aan dat tranen stresshormonen zoals cortisol bevatten. Je verdriet wordt dus letterlijk afgevoerd door huilen.
Huilen als reiniging
Er zijn verschillende benaderingen van huilen binnen de stroming van natuurlijk ouderschap, maar allemaal hebben ze een overeenkomst: vertrouw op je kind en maak het niet onnodig weerlozer dan het is. Hoe ziet dat er in de praktijk uit, je kind vertrouwen als het huilt? Het is een beetje afhankelijk van de leeftijd, maar het komt op het volgende neer: kijk wat je kind aangeeft nodig te hebben. Als we de Yequana Indianen die Jean Liedloff bestudeerd heeft in haar boek 'the continuum concept" (Of 'op zoek naar het verloren geluk' in het Nederlands) als voorbeeld nemen, dan zien we dat moeders daar liefdevol en met aandacht beschikbaar zijn, maar dat ze niet meteen naar hun kind toegaan als het huilt. Ze wachten tot het kind naar hen toekomt. (dit geldt dus vanzelfsprekend niet voor babies). In Nederlandse ogen is kan dit best raar lijken. Als je er mee oefent zie je al snel dat je kind heel goed kan aangeven wat het nodig heeft. Mijn kleine (nu net 2) komt meestal direct met uitgestrekte armpjes op mij af. Soms is ze gevallen en huilt ze, maar blijft ze even liggen en speelt dan weer verder. Het uitgangspunt is: vertrouw dat je kind weet wat het op dat moment nodig heeft: misschien is dit nabijheid, maar misschien wil het het zelf oplossen en het meteen nog een keer proberen. Het idee is om hun gevoel van zelfredzaamheid in stand te houden. Wanneer een kind een keer ervoor kiest om op zijn plek te blijven en daar te huilen, dan voelt dat op dat moment voor hem misschien het beste. Het is wel moeders taak om dan liefdevol haar beschikbaarheid te laten zien. Je bent wel in de buurt, bevestigt zijn pijn of verdriet en maakt of houdt even oogcontact.
Sussen of afleiden bij tranen?
"Stil maar". "Kom maar, het is niet erg". Ook is het heel makkelijk om kinderen af te leiden van hun emoties. Al deze benaderingen ontkennen uiteindelijk de geldigheid van de gevoelens die je kind op dat moment heeft. Kinderen leven in het moment, dus als ze huilend aan komen lopen, kun je door een gekke bek te trekken alweer een lach op hun gezicht toveren. Dit zijn allemaal goedbedoelde pogingen om een kind proberen te troosten. De boodschap die het afgeeft blijft alleen dat jij wilt dat het huilen ophoudt. Het is nooit fijn om je kind te zien huilen of als het pijn heeft. Toch ben jij degene die leert hoe een kind met zijn emoties omgaat. In het ideale geval, schrikken de ouders niet van emoties (ook niet van hele grote kinderemoties). Ze leren het kind dat het zich mag uiten. Dat gevoelens er mogen zijn en dat je je niet hoeft te schamen voor wat je voelt. Het onderdrukken van gevoelens en emoties kost zoveel energie en kan zelfs lichamelijke klachten veroorzaken op den duur. Als je juist de neiging hebt om je kind af te leiden, of ineens gek te gaan wanneer je kind huilt, pikt het kind uiteindelijk op dat het jou ongemakkelijk maakt met zijn emoties.
"Ik wil geen zeur als kind"
We zijn vaak ook bang dat onze kinderen zeurderig, overgevoelig en huilerig worden als we teveel met hun gevoelens mee gaan. We willen misschien dat ze flink zijn en niet om elk klein dingetje huilen. Toch heeft sussen een averechts effect. De emoties worden afgebroken, of afgeleid. Hierdoor verdwijnen ze niet helemaal uit het systeem. Ze sluimeren en stapelen zich op. Je kind kan driftbuien krijgen, of zich fysiek gaan uiten. Mijn ervaring is dat mijn kleine heel kort en weinig huilt. Mijn omgeving is juist vaak onder de indruk van haar 'taaiheid'. Dit terwijl ik haar altijd helemaal uit laat huilen en hooguit haar gevoelens even benoem. Verder doe ik weinig. Geen wetenschappelijk bewijs, maar wel mijn eigen ervaring š
In plaats van 'stil maar', kun je ook benoemen wat het kind voelt. Je kunt bijv. zeggen: ,,dat doet pijn he?" Of; ,,dat vind jij echt niet leuk he?" Het kind voelt zich dan gezien en gerespecteerd. Jij als ouder hoeft het niet altijd eens te zijn met de reden waarom een kind huilt, of het precies te begrijpen. Je kunt wel een omgeving creƫren waarin het kind zichzelf kan zijn en zijn emoties kan uiten zoals ze komen. Juist wanneer je ze vroegtijdig sust, dan kan de ontlading van de emoties niet compleet zijn. Zo kan stress en onverwerkt zeer zich opstapelen, waardoor het kind heel groots en (in onze ogen) onredelijk kan gaan reageren. Juist wanneer je het kind in het moment laat huilen en zijn woede of frustratie laat uiten, zal het kort en krachtig zijn. Daarna is het ook uit het systeem. Emoties stapelen zich niet op tot een uitbarsting.
TIP: Voor een kind is huilen heel natuurlijk, het komt vanzelf en zonder remming. Zo zal het huilen ook weer overgaan. Als je je ergert, irriteert, of andere ongemakkelijke gevoelens voelt als je kind huilt, besef dan dat het jouw ongemak is en wees lief en geduldig voor jezelf. Vooral bij mannen kan het gehuil van kinderen een gevoel van machteloosheid naar boven halen.
Liefdevol en consequent zijn bij conflicterende behoeftes
Vooral in conflictsituaties heb je een hele mooie kans om je kind de ervaring van een veilige omgeving te bieden. Zo heb ik vaak met mijn kleine een conflict dat zij iets wil, bijv. laptop kijken en dat ik dat niet wil. Wat kun je dan doen zodat je wel duidelijk bent, maar ook liefdevol en veilig?
Juist liefdevol zijn in conflictsituaties is een uitdaging. De reden dat ik hier wat over wilde schrijven, is omdat ik een keer een moeder met haar woedende en tierende kind op straat zag lopen. Het kind wilde duidelijk iets en mocht het niet. De moeder liep verbeten door en deed alsof ze het kind niet zag of hoorde. Het zag er vreselijk uit en ik voelde zowel de pijn van de moeder als van het kind. Ik voelde de machteloosheid van het kind, dat geen klankbord vond voor haar boosheid. En ik voelde de moeder, die waarschijnlijk uit alle macht probeerde om consequent te zijn en aan haar kind te leren dat boos worden niet helpt om haar zin te krijgen.
Liefdevol voet bij stuk houden
In een conflictsituatie botsen jij en je kind. Jullie willen allebei wat anders. Toch is er geen machtstrijd gaande die gewonnen moet worden. Je kunt gewoon je grens aangeven en zeggen wat wilt. Vervolgens reageert het kind hierop. In het bovenstaande voorbeeld werd het kind heel erg boos en gefrustreerd. Zonder dan ook maar 1 ding te veranderen aan het feit dat je kleine iets niet mag, kun je toch liefdevol zijn in de houding naar je kind als het vervolgens boos wordt. Je kunt het alsnog troosten, oogcontact maken en benoemen dat je ziet dat je kind het niet leuk vind. Je kunt het zelfs tegen je aandrukken. Vaak zul je dan merken dat de boosheid niet eens tegen jou gericht is, maar dat het echt heel gefrustreerd is, omdat het iets heel graag wilde. Hiermee bedoel ik niet dat je eindeloos gaat onderhandelen. Juist de duidelijkheid dat je iets echt niet wilt, voelt stevig voor het kind. Laat daar niet aan tornen. Zo kun je 100% duidelijk zijn in dat iets niet mag en tegelijk een veilig vangnet bieden voor je kind, die graag iets anders had gewild.
Hoe ik troost
Iedereen heeft zijn eigen stijl en manier van troosten. Om dit stuk niet alleen theoretisch te houden, wil ik ook graag vertellen hoe ik troost:
- Ik kijk of ze op me af komt
- Als ze bij me komt, hou ik haar liefdevol tegen me aan en geef al mijn aandacht aan haar. Na een val of iets anders kan er een situatie ontstaan waarin je meteen vragen over wat er gebeurde aan een ander gaat beantwoorden. Dit kan even wachten.
- Ik hou haar ontspannen tegen me aan en stem me op haar af. Verder bemoei ik me er niet mee en ga met haar lopen.
- Ik hou het meestal non verbaal. Ik aai haar rug en hou haar ontspannen tegen me aan. Het is wat het is en het is zo erg als het kind het vind. Jouw rust en aanwezigheid is voldoende. Soms zeg ik iets als: ,,dat deed pijn he?"
- Ik laat het 'waarom' voor wat het is. Als je je kind vragen gaat stellen over waarom het huilt, haal je het uit het breingebied waarin het gewoon kan zijn en kan voelen. Het kind wordt dan gedwongen naar de ratio te gaan en na te gaan denken i.p.v. gewoon te voelen wat er is.
- Kleine huilt even, worstelt zich weer los en gaat verder spelen.
Aletha Solter
Aletha Solter heeft een heel boek geschreven over huilen en vertrouwen op de signalen van je baby. Ik heb ook een aantal van mij ideeƫn voor dit artikel gekregen door het lezen van dit boek. Als je het via deze link bij Bol koopt, dan gaat een klein deel naar mij en mijn website. Dit zou ik heel fijn vinden. Het boek is overigens niet duurder als je het via deze link koopt. Of je koopt het tweedehands, op Marktplaats bijv.